Zaštita biljaka je grana poljoprivrede koja proučava uzroke, sprečavanje porasta i načine suzbijanja prouzrokovača bolesti, štetočina i korova, koji u poljoprivrednoj proizvodnji usevima mogu da nanesu značajnu ekonomsku štetu.
Zaštita biljaka – Vrste metoda
Osnovna podela metoda zaštite bilja je na:
- Indirektne metode
U indirektne metode zaštite bilja spadaju: biljni karantin, uzgoj otpornih kultura, održavanje čistoće površina koje su u kontaktu sa poljoprivrednim površinama, čišćenje semena i sl.
- Direktne metode
Direktne metode zaštite bilja su: prirodne metode, hemijske metode, fenološki model i integralna metoda zaštite bilja.
Zaštita biljaka – Prirodne metode
Prirodne metode zaštite biljaka možemo podeliti na:
- Agrotehničke metode
One podrazumevaju sve mere kojima čovek uz pomoć tehničkih sredstava utiče na biljnu proizvodnju. Tu, pre svega, mislimo na preventivne mere kao što su melioracija zemljišta (biljke u previše vlažnom zemljištu podložnije su bolestima i napadu štetočina), kalcifikacija zemljišta (neutralizacija previše kiselih zemljišta koja ne pogoduju biljkama), đubrenje zemljišta (teškim zemljištima treba dodavati organske materije – kompost, stajnjak i slično).
- Fizičke metode
To su metode gde fizički sakupljamo i uništavamo štetočine (npr. sakupljanje i uništavanje krompirove zlatice i slično).
- Mehaničke metode
Tu spada uklanjanje biljnih ostataka nakon skupljanja useva i njihovo spaljivanje, uklanjanje busenova korena na koje puževi masovno polažu jaja, u voćnjaku – četkanje debla gvozdenim četkama i sl.
- Biološke metode.
Posebno su aktuelne i u sve većoj upotrebi poslednjih godina, usled buđenja ljudske svesti o prekomernoj zagađenosti hrane i okruženja hemijskim sredstvima. Sve češće se uvode u upotrebu klopke sa predatorima. To su kesice ili kutijice sa različitim vrstama „korisnih buba“ koje se raspoređuju širom plastenika ili parcele sa određenom kulturom. Ove bube uništavaju i ubijaju druge štetočine, a pri tome su potpuno neškodljive za same biljke. Ova metoda se primenjuje kod uzgajanja raznih povrtarskih kultura (posebno salata), ali ne primenjuju se kod uzgoja paradajza.
Još jedna od bioloških metoda je i sadnja biljaka štitonoša, tj. biljaka koje su „dobre komšije“. To su biljke koje odbijaju štetočine i umanjuju pojavu bolesti (neven, kadifica, beli luk i sl) ili biljke koje na sebe privlače štetočine (pepeljuga, borač itd).
Sprovoditi biološku proizvodnju povrća u plasteničkoj proizvodnji je nešto lakše nego u proizvodnji na otvorenom, zato što tu nema negativnog uticaja faktora spoljašnje sredine na gajene biljke, pojava štetočina je svedena na minimum, i može da se realizuje veći broj turnusa tokom godine, a svaka biljka iz različite grupe gajenja poseduje različitu osetljivost na bolesti i štetočine.
U ove metode spada i priprema prirodnih preparata protiv bolesti i štetočina, kao što je npr. prirodni insekticid od koprive, preparat od belog luka, čili paprike, ljuske crvenog luka, pelina, maslačka, hajdučke trave, paradajza itd.
Zaštita biljaka – Hemijske metode
Hemijske metode zaštite bilja podrazumevaju tretiranje biljaka hemijskim sredstvima (pesticidima) u cilju suzbijanja bolesti, štetočina, korova, štetnih insekata, grinja i drugih štetnih organizama i ostvarivanju što kvalitetnijeg i većeg prinosa. Takva sredstva su:
- insekticidi – sredstva za suzbijanje štetnih insekata,
- herbicidi – sredstva za suzbijanje korova,
- fungicidi – sredstva za suzbijanje gljivica,
- nematocidi – sredstva za suzbijanje štetnih nematoda,
- limacidi – sredstva za suzbijanje puževa,
- akaricidi – sredstva za suzbijanje grinja, itd.
Prema načinu delovanja na biljku, dele se na:
- kontaktne – ne prodiru u unutrašnjost biljke i
- sistemske – prodiru u biljku i kreću se kroz nju.
U osnovne pojmove koje je važno poznavati kod primene pesticida spadaju:
- DOZA – količina sredstva izražena po jedinici površine.
- KONCENTRACIJA – % sredstva u razređenom sredstvu za prskanje (1l sredstva u 99l vode daje 1% rastvor).
- RASTVOR – vodom razređeno sredstvo u prskalici.
- EMULZIJA – tečnost u kojoj je druga (neotopiva u prvoj) raspršena u sitnim kapljicama.
- SUSPENZIJA – tečnost u kojoj su neotopive čvrste čestice drugematerije, itd.
U cilju zaštite životne sredine i zdravlja svih živih bića radi se na intenzivnom smanjivanju ukupnog broja tretiranja poljoprivrednih proizvoda hemijskim sredstvima. Doslednim praćenjem preporuka stručnjaka, proizvođač ima finansijske pozitivne efekte – uštedu u utrošku pesticida uz ostvarivanje višeg prinosa. Ekološka prednost je u manjim ostacima pesticida u finalnom proizvodu, kao i u očuvanju biodiverziteta (ovo je posebno važno za očuvanje pčela).
Fenološki model zaštite biljaka
To je model u kome se u obzir uzimaju tri relevantna faktora za ostvarivanje infekcije: prisustvo štetočina, postojanje povoljnih vremenskih uslova i osetljiva faza na strani gajene biljke. To je sada verovatno i najčešći model u praksi, koji vodi računa o postojanju osetljive fenofaze kod biljaka i daje preporuku, bez obzira da li su ostvareni uslovi i da li ima infektivnog materijala ili štetočine.
Integralna metoda zaštite biljaka
Ovaj termin podrazumeva sistem zaštite bilja koji obuhvata korišćenje svih raspoloživih metoda kontrole prouzrokovača bolesti, štetočina i korova u cilju sprečavanja porasta njihove brojnosti preko granice kada dolazi do nastanka ekonomski značajnih šteta.
To je ekonomski opravdan i društveno prihvatljiv model koji obezbeđuje racionalno upravljanje štetnim organizmima u zaštiti bilja, obezbeđujući održivost resursa i ekosistema.
„AGRO CESLA“ Vam nudi pomoć u vezi sa svim pitanjima vezanim za zaštitu bilja, kao i za izbor i kupovinu modernih, kvalitetnih i najboljih prskalica. Pozovite nas.
